یازدهم آبان ۱۳۴۸؛ تولد برجی که نمی‌شد آن را بلندتر ساخت
به گزارش گالری آنلاین به نقل از هنر آنلاین این‌ها را طراح و معمار برج آزادی می‌گوید: " حد ارتفاع برج آزادی ۴۵ متر است؛ چون نزدیک فرودگاه مهرآباد قرار گرفته و نمی‌شود بلندتر از این ساخت. ولی من می‌خواستم وقتی به بنا نزدیک می‌شوید به‌طرف بالا بروید، درحالی‌که بالا بردن بنا ممکن نبود. ما برای اینکه مشکل ارتفاع را حل کنیم، یک سرازیری در میدان به وجود آوردیم. یعنی شما از طرف فرودگاه که وارد میدان می‌شوید به شکل سرازیر به برج نزدیک می‌شوید و می‌رسید به آن آب نمای دایره شکل و وقتی به بنا نزدیک می‌شوید، دوباره بالا می‌آیید. زمین زیر برج کاملاً صاف است. این صافی و آن شیب میدان وقتی به هم می‌رسند، خط‌های قوسی جالبی را ایجاد می‌کنند."
با این حال، برج آزادی که روزگاری بام تهران هم بوده در حقیقت حکم برج ایفل پاریس و میدان سان مارکو ونیزی‌ها را برای ما دارد. سالمندان و میان‌سالان با تفریح و تفرج در اطراف و اکناف برج که آن زمان در نقاط انتهایی شهر واقع شده بود و جوان‌تر‌ها در گشت‌وگذارهای سواره و تهران‌گردی‌هایشان به‌خوبی با این برج ۴5 ساله آشنایی دارند.
حسین امانت می‌گوید: "این بنا به گذشته‌های درخشان تاریخ ایران نظر دارد؛ به دورانی که ایران در ادبیات، هنر، معماری، صنایع‌دستی، علوم مختلف و خیلی چیزهای دیگر سرآمد بود. می‌خواستم جمع‌بندی خودم از این‌ها را در برج آزادی ارائه کنم تا اگر کسی از خارج می‌آید یا حتی مردم ایران بدانند که این اثر به کجا و به کدام فرهنگ مربوط می‌شود."
به گفته حسین امانت؛ نقوشی که در میدان هست و باغچه‌ها و گل‌کاری‌ها را شکل می‌دهد، از طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان الهام گرفته شده؛ منتها هندسه دایره گنبد تبدیل به بیضی شده است. روابط لگاریتمی جالبی در هندسه و ابعاد گنبد مسجد شیخ لطف‌الله هست که دانش عمیق ریاضی معماران ایران در دوره‌های گذشته را نشان می‌دهد.
تاریخچه برج آزادی به سال ۱۳۴۵ خورشیدی برمی‌گردد. در این سال طرح یک نماد شناسایی ایران میان معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در پایان طرح مهندس حسین امانت بیست‌وچهارساله و دانش‌آموخته دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران برنده و برای ساخت برگزیده شد. عملیات ساخت برج آزادی در یازدهم آبان ۱۳۴۸ خورشیدی آغاز شد و پس از بیست‌وهشت ماه کار، در ۲۴ دی‌ماه ۱۳۵۰ با نام برج شهیاد به بهره‌برداری رسید.
چنان‌که معمار این یادمان توصیف می‌کند؛ در این بنا، قوس اصلی وسط برج، نمادی از طاق کسری مربوط به دوره پیش از اسلام) دوره ساسانی) است و قوس بالایی که یک قوس شکسته است از دوران بعد از اسلام و نفوذ اسلام در ایران حرف می‌زند. رسمی سازی هایی که بین این دو قوس را پر می‌کند، خیلی ایرانی است و من آن را از گنبد مساجد ایران الهام گرفته‌ام. اساساً تکنیک گنبدسازی در ایران خیلی جالب است و شما در هر مسجدی که می‌روید، یک چیز تازه‌ای می‌بینید. در این گنبدها که نشانه نبوغ ایرانی است، معماران قدیم از قاعده مربع بنا وارد دایره گنبد شده‌اند و این کار را با کمک رسمی بندی‌ها و مقرنس کاری‌های بسیار زیبا انجام داده‌اند. در برج آزادی هم همین کار انجام شده. هندسه بنا یک هندسه مربع مستطیل است که از روی چهار پایه خود می‌چرخد و ۱۶ ضلعی می‌شود و بالاخره به‌صورت یک گنبد شکل می‌گیرد. البته شما این گنبد را از بیرون نمی‌بینید، اما از داخل برج قابل مشاهده است.
امانت در خصوص ویژگی‌های این بنا نیز می‌گوید: "با توجه به سابقه کار در معماری قدیم ایران و اینکه نظم هندسی اساس استوار شکل‌های ظاهری است، در نمای اصلی برج چهار مربع اصلی ۲۱ در ۲۱ متر اساس کار قرار گرفت به‌طوری‌که طاق اصلی در مربع مرکزی قرار دارد و امتداد پایه‌های بنا در امتداد قطر دو مربع جانبی در مرکز مربع چهارم استوار شده است. در اندازه‌های مهم بنا اندازه سه متر در افق و ارتفاع تکرار می‌شود این اندازه در استقرار حلقه‌های قطور بتنی که داخل نگه‌دارنده‌ی پایه‌های چهارگانه بنا است نیز رعایت شده است. قوس‌های اصلی بنا همه از نوع قوس‌های مخروطی است که معادلات ریاضی آن‌ها معین شده؛ این معادلات امکان داده تا مقاطع متعدد از حجم در ارتفاعات مختلف توسط ماشین‌های حساب الکترونیک تهیه شود و ساختن سطوح پیچیده آسان گردد".
در حین اجرای طرح یادمان، از آنجایی که پی‌ها و پایه‌های طرح، فضای زیادی را اشغال می‌کرد، طراح تصمیم گرفت تا از فضاهای بین پی‌های اصلی، پایه‌ها و تونل ورودی آن به‌صورت یک موزه استفاده شود و سطوح بالای تاق اصلی به‌صورت غرفه‌های نمایشی مورداستفاده قرار گیرد که دسترسی به آن‌ها با آسانسورهایی که در دو مرحله (به علت انحنای بنا) به بالا می‌رسند، امکان‌پذیر شود. فضاهای داخلی با توجه به فکر اصلی طرح بنا که از هندسه معماری ایرانی بهره گرفته است، شکل می‌گیرد و از آنجا که استخوان‌بندی اصلی ساختمان با بتن مسلح است، ظاهر بتنی استخوان‌بندی در سطوح داخل بنا کاملاً حفظ شده است.
حالا و در ۴۵ سالگی این بنا، هرچند رقیب بلندقامت و سرسختی به نام "برج میلاد" سربرآورده اما " آزادی" هنوز هم برای خودش پادشاهی می‌کند و هنوز هم هستند رهگذرانی که می‌خواهند بدانند درون این غول سفید چه می‌گذرد.