به گزارش سرویس معماری گالری آنلاین به نقل از هنرآنلاین ، مسئله مهمی که امروزه در معماری کشورمان به معضلی جدی تبدیل شده، نبود الگویی جامع وکامل برای معماری کشوراست که طی فرآیندی به هم پیوسته محقق خواهد شد، این فرآیند دارای قطعاتی است که قطعه اول همفکری اندیشمندان درباره معماری ایرانی- اسلامی را شامل می‌شود.

پیدا کردن الگوهای معماری ایرانی-اسلامی مبتنی بر ارزش‌های دینی وملی است که تا حدودی می‌توان آن را در معماری گذشته پیدا کرد و از سوی دیگر توجه به معماری مربوط به نیازهای امروز با رویکردی آینده‌نگرانه در معماری از جمله اهدافی‌ است که در سلسله نشست‌های معماری به آن‌ها خواهیم رسید.

در چنین شرایطی توجه به گفتمان و افکار غالب که تمامی ایرانیان به آن‌ها اعتقاد دارند، مثل استقلال‌طلبی وخود باوری در ارائه الگوی معماری بسیار تعیین‌کننده است و توجه به نگاه‌های خلاقانه اندیشمندان و استادان حوزه معماری در شکل گیری و جهت دهی به اجرای الگوی ایرانی- اسلامی اهمیت به سزایی دارد.

نقدی بر معماری و شهرسازی در شهر

بررسی وضعیت شهرهای امروزی ما در مقایسه با اصول معماری و شهرسازی ایرانی ـ اسلامی، هدف آغازین نوشتارها و مطالعات صورت گرفته تاکنون است.

تمام آنچه ذکر شد معضلاتی را به‌ویژه در کلانشهرهای امروزی هویدا می‌کند که شاید همه‌‌روزه با آن‌ها درگیر بوده‌‌ایم. آنچه حیاتی است آن است که ادامه چنین روندی در جریان معماری و شهرسازی به‌ویژه در کلانشهرها، ما را به کدامین غایت رهنمون خواهد ساخت؟ شهرها و بناهای ما در سال‌هایی نه‌چندان دور در چه وضعیتی خواهند بود؟

شاید بتوان گفت که تمامی معضلاتی که در مقیاس خرد با زندگی ما درگیرند، دارای ریشه‌هایی بس کلان هستند. وظیفه اصلی ما اجتناب از ایجاد دلایلی است که اسباب ناگزیرشدن در برهم زدن معماری ایرانی ـ اسلامی را برایمان فراهم می‌‌آورد. یکی از مهم‌ترین این دلایل سیاست‌های کلان آمایشی در ایران است که منجر به تمرکزگرایی به‌ویژه در کلانشهری نظیر تهران می‌شود.

عدم‌برابری، امکانمندی دسترسی به خدمات و رفاه در سطح کشور که از این سیاست‌های کلان فرادستی منتج می‌‌شود، تمایل به مهاجرت به کلانشهرهای کشور، به‌ویژه تهران به‌عنوان پایتخت را افزایش می‌‌دهد. چنین پدیده‌ای در روندی رفت و برگشتی سبب گسترش پیش‌بینی‌نشده شهرها شده و معماران و شهرسازان را ناچار می‌‌سازد تا در برخورد با وضعیت شهرها، به درمان اولویت‌‌های زندگی شهری پرداخته و بسیاری از جنبه‌های درگیر با زندگی شهروندان را نادیده بگیرند.

افزایش بی‌رویه جمعیت و لزوم تأمین سرپناه و مسکن برای آنان خود زمینه را برای ناگزیری‌‌ها و سودجویی‌ها فراهم می‌آورد.

بر این اساس برخی آسیب‌ها که پیامدهای آن‌ها در طولانی‌مدت نمایان می‌شود، به کناری نهاده شده و تا زمان ظهور پیامدهای آن نادیده انگاشته می‌شوند. تمرکزگرایی چه از منظر جمعیتی و چه از منظر اقتصادی در روندی رفت و برگشتی به تخریب ریشه‌های ایرانی ـ اسلامی در معماری، شهرسازی و حتی فرهنگ ایرانی ما منجر می‌شود.

یکی از ابتدایی‌ترین نمودهای ناشی از تمرکز بالای جمعیت و لزوم تأمین مساکن برای آنان و گردش مالی در تهران، ساخت بی‌رویه و اندیشیده نشده ابنیه بلندمرتبه به‌حساب می‌آید. بلندمرتبه‌سازی، اگرچه در ذات اقدامی ناپسند به شمار نمی‌آید، اما با دنبال‌کردن اهدافی جز آسایش جمعی و با اولویت بخشیدن به رفاه افرادی خاص، برخی از پایه‌ای‌ترین اصول ایرانی ـ اسلامی را زیر پا می‌نهد. مواردی از قبیل ایجاد اشراف به بناهای اطراف، بدل‌شدن به نشانه‌های شهری و از بین بردن ‌شأن برخی از بناها، عدم‌توانایی ظرفیت معبر در پاسخگویی به ترافیک ایجاد شده ناشی از ساخت بنای بلندمرتبه، گودبرداری‌های غیراصولی و... ازجمله مواردی است که در اثر جانمایی و ساخت نامناسب این ابنیه در شهرهای ما رخ نمایانده است.

معماری سنتی و شناخت جلوه‌های متمایز معماری ایرانی شهرهای مختلف

بناهای ساخته شده بر اساس اصول معماری سنتی باعث ایجاد و بررسی ویژگی‌هایی از جمله شناخت نوع مصالح، سبک، دوره ساخت، تزئینات معماری و جلوه‌های متمایزی از معماری ایرانی شهرهای مختلف می‌شود.

بافت‌های فرسوده دارای معضلات تقریباً یکسان در شهر هستند، اما راهکارهای جلوگیری از فرسودگی این بافت‌ها بنا به نوع آن متفاوت است که ابتدا نوع بافت مشخص و سپس راهکار لازم اتخاذ می‌شود.

بافت‌های تاریخی شهرها از مهم‌ترین فضاهای با ارزش شهر بوده که علاوه بر ویژگی‌های معماری و شهر سازی، دارای ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی هستند که حفظ احیا و معرفی آن‌ها مؤثر در حفظ هویت ملی و تاریخی است.

موضوع بافت‌های فرسوده و پایدار کردن بافت‌های قدیمی شهر یک مساله اصلی در حوزه مدیریت شهری است در همین راستا با توجه به بازسازی، بافت‌های فرسوده تهدیدی بالفعل و بالقوه برای شهروندان محسوب می‌شوند.

عزم و اراده ملی که در جهت نوسازی و احیا، این بافت‌های فرسوده در شهر وجود دارد زمینه تکامل در این موضوع را به بهترین نحوه فراهم کرده است که احیای بافت‌های فرسوده امروزه موضوع مهمی در توسعه شهرها محسوب می‌شوند.

بناهای ساخته شده بر اساس اصول معماری سنتی باعث ایجاد و بررسی ویژگی‌هایی از جمله شناخت نوع مصالح، سبک، دوره ساخت، تزئینات معماری و جلوه‌های متمایزی از معماری ایرانی شهرهای مختلف می‌شود که این امر علاوه بر ایجاد هویت مستقل برای شهرها، آن‌ها را به مکانی مناسب برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.