مشق هنر از روی تخته‌سیاه تا دیوارهای شهر تهران
محمدرضا پورفرزانه، پیشکسوت رشته نقاشی قهوه‌خانه‌ای است که این هنر را از قهوه خانه‌ها به سطح شهر آورده تا نسل جدید با آن آشنا شوند.
به نقل از روابط عمومی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور، استاد پورفرزانه در سال ۱۳۳۹ و در مشکین‌شهر متولد شده است. او مدرک لیسانس نقاشی را از دانشگاه هنر اصفهان گرفته و درجه یک هنری دارد و از چهار سالگی نقاشی می‌کشیده و مادرش نقاشی‌های او را به یادگار نگه داشته است.
این هنرمند درباره پیشینه فعالیتش گفت: بعد از مهاجرت خانواده به تبریز و در ایام تحصیل جزو شاگردانی بودم که زنگ نقاشی به سفارش مسوولان مدرسه به کلاس‌های بالاتر می‌رفتم و برای دانش‌آموزان روی تخته سیاه، مشق هنر می‌کشیدم.
حالا برخی آثار پورفرزانه روی دیوارهای شهر، از جمله بلوار کریمخان، میدان امام حسین (ع) و زورخانه‌ی «شیر» تهران نقش بسته است.
پورفرزانه درباره سبک نقاشی‌ای که روی دیوارهای بلوار کریمخان کشیده شده است، اظهار کرد: این پروژه، چهارمین کار نقاشی خیالی‌نگاری (نقاشی قهوه‌خانه‌ای) من در شهر تهران است که با همکاری سازمان زیباسازی شهر تهران انجام داده‌ام. این کار به‌صورت تک‌رنگ طراحی و اجرا شده است و روی دیوار ضلع غربی سازمان سنجش، نبش خیابان نجات‌الهی کار شده که تقریبا از اوایل اسفند ماه ۹۵ به آن مشغول بودم که از میان ۲۰ اتود اولیه، سرانجام پنج طرح نهایی انتخاب شد.
او با بیان این‌که کارش را به‌تنهایی انجام می‌دهد، ادامه داد: رنگ بدنه اصلی این دیوار را رنگ کِرم متمایل به سبز انتخاب کردم تا با بدنه سنگی کلیسا همخوانی داشته باشد. در این دیوار که به طول ۳۷ تا ۳۸ متر است، چهار داستان از شاهنامه فردوسی از جمله «رستم در نخجیرگاه»، «اولین جنگ رستم با افراسیاب»، «لشکر انگیختن کیخسرو به جنگ افراسیاب»، «شعرخوانی فردوسی»، «مجلس پنجم» و داستان «شیرین و فرهاد» از داستان‌های نظامی گنجوی تصویر شده است.
این هنرمند اظهار کرد: برای توصیف هر کدام از این مجالس، یک کادر با رنگ روشن و متصل به تصویر اجرا شده که در انتهای آن‌ها، ترنجی نقش بسته و داخل این قاب سه تا پنج بیت شعر مرتبط با تصویر نیز خطاطی می‌شود.
پورفرزانه گفت: نقاشی ایرانی هیچ‌وقت برای ارائه به عامه مردم، راهی نداشت و همیشه از قدیم سفارشی بوده، امروزه نیز اساتید این رشته یا از دنیا رفته‌اند یا در خلوت مشغول به کار هستند. به همین دلیل، این طرح نقاشی دیواری بسیار عالی بود و از آنجا که همیشه در سبک قهوه‌خانه‌ای قاجار کار می‌کردم، این پروژه‌ها را قبول کردم.
او با اشاره به سه نقاشی دیگر خود در تهران، گفت: نقاشی سقف زورخانه «شیر» را در خیابان نبرد که مساحتی ۳۰ مترمربع دارد، با موضوع «پنج خان» از «هفت خان رستم» و صحنه‌هایی از ورزش‌های زورخانه‌ای انجام داده‌ام. کار بعدی، نقاشی صحنه عاشورای استاد قوللر آقاسی است که در میدان امام حسین (ع) بالای ایستگاه مترو کشیده شده که کاری زیبا و سخت با ۱۱ متر پهنا و ۷ متر ارتفاع بود و در سرمای زمستان انجام شد و در نهایت، بهمن ماه ۹۵ تمام شد. این تابلو ۳۰ شخصیت اصلی و بیش از ۷۰ شخصیت فرعی دارد.
استاد محمدرضا پورفرزانه پس از چند سال زندگی در اصفهان و بدون داشتن معلم یا استاد، این هنر را آموخته و در حال حاضر با حمایت معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور، در کارگاه آموزشی ساختمان شماره ۱ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، هنرش را به جوانان علاقه‌مند آموزش می‌دهد.
منبع:ایسنا