موضوع اتلاف انرژی و راه‌های جلوگیری از هدر رفت آن یکی از موضوعاتی است که همیشه موردتوجه بوده است، نگاهی به معضلات گذشته نشان می‌دهد که بخش خانگی و تجاری یکی از عمده‌ترین بخش‌های مصرف‌کننده انرژی است در این میان به‌کارگیری ابزارهای مختلف معماری در ساختمان کمک می‌کند که در هزینه‌های انرژی خود کاهش فراوان ای دارند، بدون این‌که شرایط آسایش خود را کاهش دهیم. راه‌های مختلفی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان و اجزای آن وجود دارد، به‌عنوان‌مثال از اصلی‌ترین راه‌های کاهش مصرف سوخت در ساختمان می‌توان به عایق‌کاری و درزگیری ساختمان اشاره نمود و یا با استفاده از پنجره‌ی دوجداره به میزان زیادی مصرف انرژی را کاهش داد.

ابزارهای معماری را در کاهش اتلاف انرژی جدی بگیریم

سهم بالای بخش ساختمان در مصرف انرژی کشور، بهینه‌سازی مصرف سوخت در این بخش و به‌کارگیری ابزارهای مختلف معماری در این خصوص را بسیار منطقی و ضروری ساخته است و دستیابی به آن مستلزم اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی بلندمدت در کشور است.

طراحی ساختمان با توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی به ما کمک می‌کند که در هزینه‌های انرژی به میزان قابل‌توجهی صرفه‌جویی کرده و در تابستان و زمستان دمای مطلوبی در منزل احساس کنیم. همچنین منابع زیست‌محیطی نیز به میزان فراوان ای با کاهش میزان گازهای گلخانه‌ای حفاظت می‌شوند.

طراحی ساختمان با توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی از نور و گرمای خورشیدی کمک می‌گیرد و با این خصیصه منزل شما را در تابستان خنک و در زمستان گرم و روشن نگه می‌دارد.

انتخاب زمین یکی از موضوعاتی است که می‌تواند در موضوع انرژی نقش به سزایی داشته باشد به‌عنوان مثال زمینی که دسترسی خوبی به آفتاب زمستانی دارد زمین خوبی است.

از طرف دیگر مصالح نیز می‌تواند در موضوع انرژی نقش به سزایی داشته باشد تا جایی که دیوارها و کف (دیوارهای آجری و کف موزاییک یا سنگ) می‌توانند دما را ثابت نگه دارند. این حالت برای ساختمان‌هایی که پنجره‌های جنوبی دارند بسیار بهتر است.

مصالح سبک مانند دیوارهای چوبی و پلاستیکی (مصالح پیش‌ساخته) فرصت سریع گرم و سرد شدن را به اتاق‌ها می‌دهند. این ویژگی برای مکان‌هایی که به‌ندرت استفاده می‌شود مناسب است.

از طرف دیگر می‌توان قسمت‌هایی از منزل که زیاد از آن‌ها استفاده می‌کنید مانند اتاق ناهارخوری و اتاق نشیمن را در قسمت جنوبی ساختمان قرار دهید. اگر فضای کافی برای تمام موارد بالا وجود نداشت، اتاق نشیمن را حتماً در جنوب ساختمان قرار دهید. فضای داخل ساختمان را با توجه به استفاده‌ی مشابه از آن‌ها طبقه‌بندی نمایید و آن‌ها را با درهای داخلی پیش‌ساخته از هم جدا کنید.

نقش به‌کارگیری ابزارهای معماری در کاهش اتلاف انرژی

ابزارهای معماری می‌تواند در بهبود فضای زندگی و اتلاف انرژی نقش داشته باشد اینکه تا حد ممکن سعی شود فضای قسمت نشیمن کوچک‌تر باشد و همچنین سقف آن را زیاد بلند در نظر نگیریم. بهتر است ارتفاع سقف در این قسمت حدود ۲/۹ متر باشد. این کار به‌منظور کاهش مصرف سوخت موردنیاز برای گرمایش، پیشنهاد می‌شود. لازم به ذکر است با توجه به این‌که تولید سرما بسیار گران‌تر از تولید گرما است، در ارتفاع بهینه سقف باید با توجه به اقلیم هر منطقه تأمل کافی نمود. از سوی دیگر اندازه و محل قرارگیری پنجره‌ها باید با توجه به محل قرارگیری زمین ساختمان و نوع مصالح ساختمانی، طراحی و نصب شوند. سرمایش مناسب در تابستان‌ها با استفاده از پنجره‌های بازشو قابل حصول است. استفاده از سایه بان نیز در مقابل پنجره پیشنهاد می‌شود.

یکی از مهم‌ترین اجزای معماری ساختمان‌ها «پنجره» است. پنجره تأمین‌کننده نور، گرما و زیبایی در ساختمان است و همچنین می‌توان با باز و بسته کردن پنجره به محیط بیرونی دسترسی داشت و ضمن تهویه‌ی مناسب، هوای مطلوب به دست آورد. البته اگر پنجره به‌طور صحیح ساخته و به کار گرفته نشود و یا در طراحی ساختمان دیدگاه‌های انرژی رعایت نشود و پنجره در موقعیت مناسب قرار نگیرد، عامل اصلی افت حرارتی و برودتی در فصول سرد و گرم سال می‌شود.

ازنظر میزان مصرف انرژی، پنجره‌ای که مقاومت حرارتی آن بیش‌تر باشد مناسب‌تر است و به‌طور کمّی میزان مقاومت حرارتی پنجره به عوامل زیر بستگی دارد.
- نوع شیشه‌ی مورداستفاده (شیشه، پلاستیک، شیشه‌های با ضریب صدور انرژی و شیشه‌های هوشمند)؛
- تعداد لایه‌های شیشه‌ی موجود در پنجره (شیشه‌ی تک جداره، دوجداره و ...)؛
- ضخامت لایه هوایی ایجادشده بین دو شیشه؛
- مقاومت حرارتی یا ضریب هدایتی قاب پنجره؛ و
- درزبندی و هوابندی در هنگام نصب.

هر یک از پارامترهای فوق نیز وابسته به مواد تشکیل‌دهنده پنجره و کیفیت ساخت آن است.

در این میان سایه بان های خارجی پنجره‌ها تجهیزاتی هستند که می‌توانند منزل شما را در تابستان خنک نگه دارند. بهتر است پنجره‌های جنوب غربی و شرقی نسبت به آفتاب تابستانی با سایه بان ها تجهیز شوند. با استفاده از این‌گونه سایه بان ها علاوه بر این‌که در زمستان‌ها از نور خورشید استفاده می‌شود، در تابستان نیز فضای داخلی منزل خنک می‌ماند.

از سوی دیگر عایق‌کاری کاراترین تکنیک به‌منظور استفاده هوشمندانه انرژی است. یک منزل عایق‌کاری شده در زمستان دما را ۵ درجه گرم‌تر و در تابستان ۱۰ درجه خنک‌تر نگه می‌دارد. ازاین‌رو تمام سقف‌ها، دیوارها و کف ساختمان را باید عایق‌بندی نمود.

با درست مصرف کردن انرژی در بخش گرمایش آب به میزان فراوان ای مصرف انرژی در این بخش کاهش می‌یابد. سیستم گرمایش آب را تا حد امکان به آشپزخانه، دستشویی و حمام نزدیک کنید.

از روشنایی طبیعی کمال استفاده را ببرید (به‌خصوص از پنجره‌های جنوبی). رنگ‌آمیزی روشن دیوارها و سقف نیز به این امر کمک بسیاری می‌کند. در فضای اتاق نشیمن از لامپ‌های فلورسنت استفاده کنیم و برای هر لامپ از کلیدهای جداگانه استفاده نماییم.

استفاده از درخت‌های بلند در فضای اطراف ساختمان اجازه‌ی استفاده از نور خورشید در زمستان و سایه در تابستان‌ها را به شما می‌دهند.

چگونه انرژی‌های مفید ساختمان را ذخیره کنیم؟

امروزه به دلیل محدودیت منابع انرژی و به جهت مسائل محیط‌زیست، تمامی کشورها اعم از صنعتی و درحال توسعه استفاده از بهینه انرژی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. با توجه به این‌که منابع مختلف آماری، طراحی معماری ساختمان‌های مسکونی را یکی از عمده‌ترین بخش‌های تلف کننده‌ی انرژی معرفی نموده‌اند، لذا ضرورت ارائه پیشنهادهای سودمند برای مالکان و سازندگان این اماکن برای صرفه‌جویی و کاربرد منطقی انرژی بسیار با اهمیت است و می‌تواند باعث صرفه‌جویی فراوان ای در استفاده از انرژی گردد. لذا با استفاده از مطالب ذیل می‌توان با استفاده از ابزارهای مختلف معماری مصرف انرژی را در خانه به حداقل رسانید.

- مکانی یابی مناسب کاربری‌های مختلف در طراحی معماری؛
- محاسبه بار حرارتی و برودتی و تعیین اندازه و انتخاب تجهیزات سرمایشی و گرمایشی و میزان گشودگی در و پنجره؛
- تعیین جزئیات راه‌کارهای ارائه‌شده و تعیین مشخصات فنی و بهینه آن‌ها از قبیل عایق‌کاری، پنجره دوجداره؛
- اصلاح سیستم روشنایی و محاسبه شرایط و پارامترهای بهینه آن با توجه به استاندارد، موقعیت و مشخصات فضای موردنیاز و ...